رویای قطب جنوب: تجربه شگفت‌انگیز یخچال‌های یخی

خانم کری ب. دیویس سال‌ها در آرزوی دیدن جنوبگان بود. وقتی در ماه ژانویه امسال بالاخره به آنجا سفر کرد، متوجه شد که تنها کسی نیست که ندای «قاره سفید» را شنیده است...

مانند دانه‌های برف، هر کوه یخی منحصر به فرد است. تنگه گلت در خلیج مارگاریت نمونه‌های باشکوهی از معماری طبیعت ارائه می‌دهد © کری ب. دیویس / لونی پلنت

هیچ چیز لذت‌بخش‌تر از دیدن اولین کوه یخی شما را از تخت خواب بیرون نمی‌کشد.

من عمداً پرده‌های کابین را باز گذاشته‌ام، حتی با وجود اینکه تقریباً ۲۴ ساعت شبانه‌روز هوا روشن است، چون نمی‌خواهم چیزی را از دست بدهم. بدنم به راحتی خودش را وفق می‌دهد، شاید به خاطر اینکه از بودن در اینجا فوق‌العاده هیجان‌زده‌ام. با جهش از اتاق، درب شیشه‌ای کشویی را باز می‌کنم و به بالکن پا می‌گذارم. اولین نفس هوای سرد قطب جنوب را به درون ریه‌هایم می‌کشم که آنقدر پاکیزه است که سوراخ‌های بینی‌ام را می‌سوزاند.

انگار این همه شگفت‌انگیز نیست، می‌بینم که کشتی ما بی‌زحمت از میان انبوهی از یخ‌های شناور عبور می‌کند. عظمت اندازه‌ها، شکل‌ها و سایه‌های بی‌نهایت سفید و آبی مرا شگفت‌زده می‌کند؛ مانند بلورهای برف، هر کدام کاملاً متفاوت هستند. به طرز شگفت‌آوری، کیفیتی مجسمه‌گونه دارند و طبیعت، خالق آنهاست.

از زمانی که دو روز دریایی طولانی را در مسیر عبور از گذرگاه دریک، جایی که اقیانوس‌های اطلس، آرام و هند با هم تلاقی می‌کنند، پشت سر گذاشتیم و از اوشوآیا، تیرا دل فوئگو، در نوک آمریکای جنوبی، حرکت کردیم، منتظر این لحظه بوده‌ام. به من گفته‌اند که خیلی خوش‌شانس بودیم. امواجی که در عبور از گذرگاه دریک با آن‌ها روبرو شدیم، جزئی بودند. گروه قبلی با موج‌هایی بیش از ۱۲ متر مواجه شده بودند و مجبور به ماندن در اتاق‌هایشان بودند؛ حتی ماهرترین دریانوردان هم دچار حالت تهوع شده بودند.

من از اینکه این کشتی کروز اکتشافی ۴۶۶ فوتی که توسط اِبرکرامبی & کنت (A&K) اجاره شده است، تثبیت‌کننده دارد، سپاسگزارم. به کاشفان جسور بسیاری فکر می‌کنم که قبل از من این سفر را انجام دادند - قهرمانان من - رابرت فالکون اسکات، ارنست شاکلتون و روالد آموندسن. قایق‌های چوبی آن‌ها تثبیت‌کننده (یا گرما، آب گرم یا غذای تازه) نداشتند، و باز هم آمدند.

نویسنده تکه ای از یخ دریایی را که ممکن است هزاران سال قدمت داشته باشد، بالا گرفته است © کری ب. دیویس / لونی پلنت

در دوران کودکی، داستان‌های این مردان و دیگر کاشفان بزرگ قطبی را که تمام آنچه را که می‌شناختند برای رویارویی با عناصر و ریسک کردن جانشان به خاطر ناشناخته‌ها رها کردند، غرق در خواندن بودم. چه چیزی آن‌ها را به چنین افراط‌هایی سوق داد؟ آیا ماجراجویی محض بود، یا آرزوی والا برای اولین کسی بودن که به قطب جنوب می‌رسد؟ یا صرفاً تمایلی برای فراتر رفتن از محدودیت‌های خودشان بود؟

«فکر می‌کنم این یک ویژگی انسانی است که کاوش کنیم و به جاهایی برویم که قبلاً نرفته‌ایم. به برنامه فضایی نگاه می‌کنید و فکر می‌کنید، چه کسی دلش می‌خواهد فضانورد باشد؟ و با این حال، من در این قایق هستم و به دورترین نقطه‌ای می‌روم که هر کسی که می‌شناسم تا به حال رفته است»، کاترین «بولینگ» فارمر از کارولینای شمالی، یکی از مسافران دیگر می‌گوید.

چه چیزی مرا وادار به این سفر به سردترین، خشک‌ترین، خشن‌ترین، بادخیزترین و دورافتاده‌ترین نقطه سیاره کرد؟ نمی‌توانم با اطمینان بگویم. می‌دانم که بیش از ۲۵ سال است که این رویا را در قلب و تصور خود نگه داشته‌ام. زمانی شروع شد که برای شغلی در قاره سفید به عنوان کارکنان پشتیبان اقدام کردم. حتی با وجود اینکه رد شدم، میل به رفتن با من ماند.

در این جستجو تنها نیستم. ۱۸۰ مسافر دیگر نیز برای تجربه عظمت و شکوه این گوشه فرازمینی از جهان آمده‌اند. برخی برای جشن گرفتن تولدهای مهم آمده‌اند، برخی قبلاً اینجا بوده‌اند و دوباره می‌خواستند آن را ببینند و برخی، مانند من، همیشه احساس اشتیاق ناگفته‌ای برای آمدن به اینجا داشته‌اند.

«من همیشه می‌خواستم به جنوبگان بیایم. وقتی در اسکاتلند بزرگ می‌شدم، کاشفان خیلی مهم بودند. ما چیزهای زیادی درباره آن‌ها یاد گرفتیم، بنابراین آن تصویر از زمانی که بچه بودم در ذهنم بود. مهم نیست چقدر بخوانید یا تماشا کنید، تا زمانی که اینجا نباشید نمی‌توانید واقعاً عظمت آن را باور کنید»، مارتین مک‌کی، که اکنون در کنتیکت زندگی می‌کند، می‌گوید. «دیروز برای اولین بار به سرزمین اصلی رفتیم، که آرزوی ۶۰ ساله من بود و اشک در چشمانم جمع شده بود.»

صدای کریستال اثیری در فیورد لالموند © کری ب. دیویس / لونی پلنت

ما ۱۰ نفر در یک قایق زَدیِک هستیم که در اطراف خلیج کریستال، بخشی از آب که بین جزایر بیسکو و ساحل گراهام لند قرار دارد، گشت می‌زنیم. اینجا هیچ چیز نیست؛ هیچ ماشین، چراغ، شهر، خانه، هتل، هواپیما، صدا یا وسیله نقلیه دیگری وجود ندارد. فقط ما، فُک‌های پلنگی که تنبل روی یخ‌های شناور لمیده‌اند، و چند پنگوئن آدلی که بی‌باکانه شنا می‌کنند. ما تا جایی که ممکن است از تمدن دور هستیم، احاطه شده توسط ۳۶۰ درجه یخ دریایی، کوه‌های پوشیده از برف و آب زلال. منظره‌ای شبیه به ماه یخ‌زده به نظر می‌رسد و همه ما توافق داریم که هرگز چیزی شبیه به آن ندیده‌ایم.

«نمی‌دانم چگونه زیبایی این مکان را توصیف کنم. اولین فکری که به ذهنم می‌رسد این است که چقدر فروتنانه است. آنقدر متفاوت است. من به طور گسترده سفر کرده‌ام، اما هرگز جایی نبوده‌ام که چشم‌اندازها و افق‌ها اینقدر وسیع باشند. همیشه کوه‌ها و یخچال‌های طبیعی بیشتری وجود دارد»، جی گرینی از آلاباما می‌گوید.

من ۱۲ روز در این کشتی هستم، اما در این پایین، زمان متفاوت می‌گذرد، زیرا هیچ عاملی حواس را از لحظه حال پرت نمی‌کند. منظره و آب و هوا دائماً در حال تغییر هستند، بنابراین همیشه جدید و هیجان‌انگیز است؛ و البته حیات وحش پادشاهی می‌کند. ما نهنگ‌های مینکه، فین‌بک و گوژپشت؛ پنگوئن‌های گنتو و چین‌ستراپ؛ فُک‌های کراب‌خوار، فُک‌های فیل و ودل؛ و آلباتروس‌ها، شِگ‌های قطب جنوب و چندین گونه پِترل را می‌بینیم. برای خوابیدن وقتی نیست. آنقدر چیز برای دیدن و احساس کردن وجود دارد.

یک پنگوئن آدلی در جزیره پواسه. این گونه اکنون با انقراض روبرو است © کری ب. دیویس / لونی پلنت

مردم تنها ۲۰۰ سال است که به جنوبگان می‌آیند؛ ابتدا کاشفان، سپس دانشمندان و اکنون گردشگران. در تابستان، حدود ۴۰۰۰ دانشمند در ۶۶ پایگاه کار می‌کنند. در زمستان، این تعداد به حدود ۱۰۰۰ نفر شجاع در سراسر قاره کاهش می‌یابد. نور خورشید در ماه‌های زمستان تقریباً وجود ندارد و دماهایی که در ایستگاه پالمر، یکی از پایگاه‌های تحقیقاتی ایالات متحده که بازدید کردیم، ثبت شده، قبلاً به ۷۷- درجه سانتی‌گراد (-۱۰۷ درجه فارنهایت) رسیده است.

برخلاف اکثر مکان‌هایی که فتح، تقسیم و در بسیاری موارد از نظر زیست‌محیطی ویران شده‌اند، جنوبگان نسبتاً دست‌نخورده باقی مانده است، اگرچه تغییرات آب و هوایی یک نگرانی واقعی و رو به رشد است. یخچال‌های طبیعی در حال ذوب شدن هستند، دمای اقیانوس‌ها در حال افزایش است و با آن گونه‌های بیگانه وارد می‌شوند. علاوه بر این، ممکن است پنگوئن آدلی به دلیل از بین رفتن زیستگاه در اثر ذوب شدن یخ، منقرض شود. در ژانویه گذشته، پایگاه اِسپِرانزا آرژانتین دمای رکوردشکن ۱۸ درجه سانتی‌گراد (۶۵ درجه فارنهایت) را گزارش کرد، گرم‌ترین دمایی که تاکنون در شبه جزیره ثبت شده است. در همان هفته، جبهه یخچال ویلیام واقع در خلیج بورگن، جزیره آنورز، جایی که ایستگاه پالمر قرار دارد، به دریا فرو ریخت.

«وقتی ۲۰ سال پیش به پالمر رسیدم، بلافاصله با کاهش جمعیت پنگوئن آدلی در مقابل ایستگاه و عقب‌نشینی یخچال مار در پشت ایستگاه مواجه شدم. هر سال تغییراتی را می‌دیدیم. داستان تغییرات آب و هوایی واقعاً باید گفته شود»، دکتر جیمز مک‌کلینتوک، نویسنده، استاد برجسته جانورشناسی دریایی در دانشگاه آلاباما در بیرمنگام، مدرس ارشد بوم‌شناسی اقلیم برای A&K، و دانشمند در ایستگاه پالمر که اثرات تغییرات آب و هوایی را مطالعه می‌کند، می‌گوید. «با سخنرانی‌هایم نشان می‌دهم که جنوبگان، با وجود دورافتادگی‌اش، آب و هوای بقیه سیاره را تعیین می‌کند. ورقه‌های یخ در حال ذوب شدن هستند و این به بالا رفتن سطح دریا در امتداد سواحل آلاباما که من در آن زندگی می‌کنم و در مکان‌های دیگر کمک می‌کند. این بخشی از زندگی ماست، و اکنون برای دانشمندان مهم است که قدم جلو بگذارند و این داستان را با مردم در میان بگذارند.»

یخچال طبیعی در هاربر نکو گردشگران را با اثرات تغییرات آب و هوایی آشنا می‌کند © کری ب. دیویس / لونی پلنت

با این حال، مک‌کلینتوک پس از بیش از ۳۰ سفر به پایین‌ترین نقطه زمین، هرگز از این منظره خسته نمی‌شود. «من مدت‌هاست که گفته‌ام توصیف ماهیت آنچه جنوبگان را خاص می‌کند تقریباً غیرممکن است. عکس‌ها حتی نزدیک هم نمی‌شوند. برای من، شاید شعر به آن نزدیک‌تر باشد»، او می‌گوید.

پس از تجربه جنوبگان، من نیز موافقم. سفر به «کویر سفید» یک تعطیلات نیست، بلکه به معنای واقعی کلمه یک سفر است. دکتر مک‌کلینتوک گفته بود: «جنوبگان شما را تغییر خواهد داد»، اما من تا الان نمی‌دانستم منظورش چیست. در اینجا، دنیای مادی از بین می‌رود. به ندرت در دنیای فوق‌العاده سریع امروزی چنین تجربه‌ای داریم. واقعیت ما به سادگی زیبایی وسیعی می‌شود که در مقابل ما قرار دارد، و ناگهان، از طریق طبیعت، درک ما از خودمان و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم عمیق‌تر می‌شود. چه هدیه‌ای.

ممکن است این موارد را نیز دوست داشته باشید:

نحوه بسته بندی برای سفر به جنوبگان
۱۰ مکان افسانه‌ای
سفر انفرادی زنان: تجربه سفر انفرادی در دهه ۲۰، ۳۰، ۴۰، ۵۰ و ۶۰ زندگی